Faz Farkı

Rf modüllerle ses iletimi ve diğer bazı konular üzerine…

Bu yazıda son zamanların bazı gelişmelerini doğaçlama anlatıyorum, anlatım bozukluklarını zamanla gidereceğim, şimdi içimi dökmem gerekiyor 🙂
Geçtiğimiz günlerde ses devrelerine küçük bir giriş yaptım. AM modülasyonlu basit bir telsiz yapabilmek için modülasyondan sonra mikrofon ve hoparlör gibi elemanları kullanmam gerekecek. Bunlar da halloldu, elektret mikrofondan gelen sesi 2n2222 ile basitçe yükseltip kullanılır hale getiriyoruz, hoparlörü ise LM386 ile kolayca sürüyoruz. Modülasyon kısmı da tamam gibi, kalan eksikler kendi başına çalışan kararlı bir osilatör ve güç yükselticisi… Osilatör tasarımından ne yazık ki bihaberim, en kolay yapılardan biri olan pierce osilatörü bile gerçeklemekte zorlandım, şimdiden sonra SAW rezonatörlü bir osilatör deneyeceğim. Osilasyonu sağladıktan sonra bu osilayonla bir yük sürmek de ayrı mesele…

Mikrofon ve hoparlör devresi elimdeyken bizim klasik rf modüllerle ses iletim denemesi yaptım. Beklenen oldu ses iletimi sağlanıyor ancak kullanılırlık çok düşük. Çünkü ortam gürültüsü alıcı modülü her daim meşgul ettiğinden hoparlör hiç susmuyor, eğer rf verici modülden konuşan olursa duyabiliyorsunuz ancak konuşma kesildiğinde bir dünya gürültü. Şimdi bu ses iletişimi nasıl oldu? Rf modüllerle 4-5k ya kadar data gönderimi yapabiliyoruz hatta osiloskop-fonksiyon üreteci çiftiyle yaptığım denemelerde verdiğim kare dalganın 10-15k lara kadar pek bozulmadığını görüyorum ama nedense modül üreticileri 3k gibi bir üst sınır koyuyorlar…
Udea modüllerde pek tanınmayan analog out diye bir uç var, bu uç neyin nesidir? Bunu merak ettim, zaten beni ses iletimi denemesine zorlayan da bu meraktı… Udea vericiden sinüs uyguladığımda bu analog uçtan sinüs beklentisine girdim… Ama ne yazık ki pek sinüs göremedim, kare dalga benzeri bir işaret geliyordu. Peki bu alıcının kabahati mi? Hayıır. Çünkü verici zaten lojik1 ve lojik0 göndermeye şartlı olduğundan(bu arada modüllerin ON OFF keying şeklinde çalıştığını gördüm) sinüs inputu gönderme gibi bir şansları yok(aslında var ama çok dar bir aralıkta;)-bu konuya geleceğiz) İnanıyorum ki eğer gerçekten sin ile modüle edilmiş 433.9 Mhz de bir işaret gönderebilirsek analog uç bize sin işaretini verecek… Peki ses iletimi için analog çıkış şart mı? Hayır. Çünkü f frekansındaki bir sinüs ile f frekansındaki bir kare dalganın ürettiği sesler pek farklı değil, çünkü kare dalgada temel bileşenden sonraki bileşenlerin hem genliği zayıf hem de 2 harmonik sonra duyma aralığının dışına çıkıyorlar. Üstelik bu iki harmoniği de süzme imkanımız var… Özetle; girişe uyguladığımız analog konuşma işareti gönderilirken kare dalga olarak gönderiliyor alıcıda kare dalgayı alıp hoparlöre verirsek oldukça anlaşılabilir bir ses geliyor.

Yukarıda anlattıklarım sesin analog gönderilmesiyle alakalı ve bu modüllerle mümkün olan yollardan bir tanesi, sesi dijitale çevirip byte byte göndermek en temiz yol ancak bu işlem bu modüllerin harcı değil. Çünkü bu şekilde bir ses göndermek istiyorsak saniyede en az 8000 örnek almalı her bir örneği de 8 bitle kodlarsak 48kbit eder ki… Dolayısıyla sesi ancak analog yollardan gönderebiliyoruz.

Gelelim son konuya, udea modülün(veya keymark için 3V) data ucuna dc kaynak bağlayıp 0V dan 5V a kadar yavaş yavaş çıkıp çıkışı da spektrum analizöründen izliyorum. Nasıl oldu dersiniz? Burdaki davranış benim de oldukça merak ettiğim bir şeydi. 0V tan yaklaşık 1.2V a kadar hiç çıkış yok, demek ki lojik 0 için hiçbir şey gitmiyor; 1.2V ta çıkış başladı ve 2.5 V a kadar çıkış arttı ve 2.5 V tan sonra pek artmadı. Yani girişi 1.2V ile 2.5V aralığında değiştirerek çıkış işaretinin genliğini modüle edebiliriz.
Modüller için alternatif kullanım yollarını belki de gereğinden fazla zorladık. Başka bir konuda “RF modüllerle hatasız veri iletimi” görüşmek dileğiyle, iyi çalışmalar.